واقعیت های بهداشتی کارتن های بازیافتی
واقعیت های بهداشتی کارتن های بازیافتی
در این مقاله به طور خلاصه به نکات اصلی مربوط به بسته بندی ها و مقواهای بهداشتی پرداخته شده است که عبارتند از :
۱ – تاثیر مظروف از نظر میکروبی و شیمیایی و خطرات ناشی از این مساله
با توجه به تنوع منابع تامین کاغذ باطله و آخال برای بازیافت می باشد.
با درنظر گرفتن اینکه متاسفانه در کشور ما سیستمی متمرکز و تخصصی برای جمع آوری کاغذهای بازیافتی وجود ندارد.
این کار به وسیله افراد ناآگاه و در شرایط غیربهداشتی انجام می پذیرد.
با توجه به اینکه متاسفانه در بسیاری از واحدها تفکیک و کنترل اولیه آخال و بازیافتی ها صورت نمی گیرد.
احتمال آلودگی های متفاوتی وجود دارد که عمده ترین آن ها عبارتند از:
الف – آلودگی های میکروبی
بر طبق استاندارد ملی ایران به شماره ۳۳۴۱ آلودگی های میکروبی معمول در بسته های مقوایی عبارتند از :
۱- باکتری های هوازی مزوفیل
۲- کلیفرم ها
۳- استافیلوکوکوس اورئوس کواگولازمثبت
۴- استرپتوکوکهای گروه D لانسفید
۵- سودوموناس آئروژینوزا
۶- کلستریدیدم پرفرنژنز
۷- کپک ها
۸- مخمرها
که آلودگی های میکروبی فوق و سموم ناشی از برخی از این میکروب ها می توانند باعث بیماری هایی چون:
1-مسمومیت
2-تهوع
3-استفراغ
4-سرگیجه ، دل درد و دل پیچه ، اسهال حاد و یا پایدارو حتی آبسه و اولسر گردند.
ب – آلودگی های شیمیایی
از آلاینده های شیمیایی می توان به :
۱ – انواع کلرید
۲ – کادمیوم
۳ – سرب
۴ – پلی فنیل
۵ – PCB جیوه
۶ – فرمالدئید
۷ – آرسنیک (سموم کشاورزی و دفع آفات)
و …
واقعیت های بهداشتی کارتن های بازیافتی
اشاره نمود که می توانند باعث عوارضی چون تهوع ، استفراغ، تب و لرز ، سرگیجه ، دل پیچه ، سستی ،
اسهال ، کم خونی ، اختلال در غدد مترشحه ، کاهش رشد ، انواع اولسرهای دستگاه گوارشی و عوارض کلیوی ، کبدی و مغزی گردند.
۲- استحکام بسته بندی جهت حفظ مظروف
استانداردهای متنوعی به منظور تعیین کیفیت بسته بندی های مقوا یی تدوین شده اند که عمده ترین آنها عبارتند از :
کمینه شقی مقوا با زاویه خمش ۱۵ درجه( استاندارد ۱۱۱۸) ،کمینه مقاومت به ترکیدن (استاندارد۱۸۸۳)، جرم پایه مقوا (استاندارد ۴۷۱) و …
قابل ذکر است که متاسفانه بعضی واحد ها محصولاتی با وزن پایه بالاتر تولید می نمایند .
که باعث می شود مصرف کننده هنگام خرید محصولاتی مثل شیرینی – که با جعبه توزین می شوند – از نظر مالی متضرر گردد.
۳- چسب مورد استفاده
به طور عمده در صنعت مقواسازی از چسب های بر پایه انواع نشاسته (سیب زمینی ، گندم ، ذرت و برنج و … ) و چسب های حاصل از اختلاط نشاسته و NaOH و …استفاده می شود .
که به دلیل اینکه نشاسته می تواند به وسیله میکروارگانیسم ها به عنوان ماده غذایی مورد استفاده قرار بگیرد.
ضرورت کنترل و نظارت بر کیفیت چسب و استفاده از نشاسته مرغوب مشخص می باشد .
لازم به ذکر است که در برخی واحد ها از ضایعات ماکارونی به جای نشاسته استفاده می شود.
ضایعات غیر بهداشتی کارتن و مقوا
که این ضایعات علاوه بر داشتن آلودگی های اولیه ، به دلیل سیستم انبارش غالبا غیر بهداشتی خود،
ریسک آلودگی اولیه و انتقال این میکروارگانیسم ها به سطح مقوا – و در مرحله بعدی به ماده خوراکی – را افزایش می دهند.
ضمنا می توان با استفاده از ترکیباتی مانند پلی وینیل استات و پلی وینیل الکل که علاوه بردارا بودن قابلیت چسبندگی ،
می توانند مانع از آلودگی های میکروبی نیز شوند ، کیفیت چسب را افزایش داد.
۴ – روکش پلی اتیلن
از سال ۱۳۷۸ در برخی استان های کشور استفاده از روکش پلی اتیلن و درج کد بهداشتی برروی آن ، برای مقوا معمول شد .
که دلیل این امر درنظر گرفتن فیلم پلی اتیلن به عنوان یک حایل میکروبی- شیمیایی عنوان شد.
که این مساله از سوی برخی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان که جعبه های سنگین را ترجیح می دادند.
یا قادر به تولید مقوای باکیفیت نبودند، مورد استقبال قرار گرفت .
برخی ازدلایل غیرقابل قبول بودن روکش پلی اتیلنی برای مقوای مورد مصرف در بسته بندی مواد غذایی است.
به خصوص جعبه های شیرینی عبارتند از :
۱– فیلم های پلی اتیلن خود از نظر فودگرید(دارای درجه غذایی) بودن مورد تردید بوده و می توانند آلودگی هایی را به ماده خوراکی انتقال دهند .
۲ – در فرآیند تولید مقوا، ابتدا کاغذ به وسیله لایه پلی اتیلن لامینه شده و سپس با چسب به مقوا چسبانده می شود.
که این عمل باعث حفظ رطوبت مقوا و درنتیجه رشد میکروارگانیسم ها – خصوصا کپک ها و مخمر ها – و ایجاد آلودگی در آن می شود.
۳ – پلی اتیلن Barrier نبوده و دارای قابلیت نفوذ پذیری می باشد .
تحقیقات در زمینه مهاجرت و عبور مواد از لایه PE با ضخامت های مختلف و در شرایط دمایی و زمانی متفاوت نشان داده است.
که میزان مهاجرت ترکیباتی مانند بنزو فنیل ، دی متیل فتالات و پلی کلرو بی فنیل (PCB) حتی در دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد، پس از ۲۴ ساعت به حالت تعادلی و بیشترین مقدار خود می رسد .
بنابراین پلی اتیلن نمی تواند مانعی مناسب در برابر مهاجرت مواد شیمیایی و حتی میکروب ها باشد .
واقعیت های بهداشتی کارتن های بازیافتی
۴ – به دلیل احتمال ایجاد الکتریسیته ساکن در سطح لایه پلی اتیلن (به دلیل تماس بین لایه ها) ، ذرات گردو غبار و ذرات معلق و میکروارگانیسم ها برروی این لایه جذب گشته و با توجه به شرایط تولید،
حمل و نقل و نگهداری ، مقوای لامینه شده می تواند از نظر بهداشتی مشکل آفرین باشد .
(میزان الکتریسیته ساکن در سطح مقواهای پلی اتیلنه تا ۱۰ برابر مقوای روکش نشده اندازه گیری شده است)
۵ – مقوای روکش دار به راحتی قابل بازیافت نمی باشد و می تواند علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی موجب افزایش نیاز کشور به واردات مقوا و خمیر کاغذ گردد .
۶ – حتی با وجود پوشش پلی اتیلن بر اساس آیین نامه های معاونت محترم غذا و دارو و اداره محترم استاندارد ، استفاده از یک لایه پوشش پارشمینه در زیر ماده خوراکی الزامی می باشد .
اما در صورت استفاده از مقوای PE، فروشندگان موادخوراکی با استناد به لایه پلی اتیلنی ، از قراردادن لایه محافظ خودداری می نمایند و با این عمل باعث توزیع غیر بهداشتی مواد خوراکی می گردند .
۷ – با روکش کردن یک لایه پلی اتیلن برروی مقوا ممکن است توجه کافی به ویژگی های بهداشتی مقوای مصرفی نشود.
ضمنا به دلیل اینکه سطح این فیلم به راحتی با یک دستمال به ظاهر تمیز می گردد.
احتمال استفاده از مقواهایی که در شرایط بد نگهداری شده اند و بدین روش ظاهری توجیه یافته اند، بیشتر می باشد .
واقعیت های بهداشتی کارتن های بازیافتی
۸ – باتوجه به گران بودن دستگاه های لامینه و عدم توانایی واحدهای مقواسازی برای خرید آنها، کاغذ خام به مراکز اکستروژن انتقال داده شده است.
در آنجا لامینه شده و به کارخانه بازگردانده می شود که این نقل و انتقال ، علاوه بر افزایش هزینه های غیرضروری و افزایش قیمت محصول – بدون داشتن دستاورد مثبت- باعث افزایش ریسک آلودگی کاغذ می گردد .
۵ – مواد ضدعفونی مورد استفاده
با توجه به بارآلودگی اولیه کاغذ های بازیافتی ،استفاده از موادضدعفونی مناسب و مخصوص این کار الزامی می باشد .
ترکیباتی مانند آهک که گاهی به عنوان مواد ضدعفونی مورد استفاده قرار می گیرند.
علاوه بر این که وسیع الطیف نبوده ومخصوصا برروی قارچ ها تاثیر چندانی ندارند با بالابردن PH باعث تخریب زنجیره های سلولزی و کاهش استحکام مقوا می گردد .
۶- مقواهای پشت طوسی
مقواهای پشت طوسی که استفاده از آنها به خصوص در بسته بندی داروها معمول می باشد از نوع بازیافتی (خارجی) بوده است.
و نظر به بازیافتی بودن آنها و حساسیت های موجود دررابطه با نوع کاربری آنها استفاده از آنها در بسته بندی های دارویی از لحاظ قانونی ممنوع می باشد .
شایان ذکر است که این مقواها متاسفانه در برخی صنایع غذایی نظیر بسته بندی بستنی های لیتری و … نیز کماکان مورد استفاده قرار می گیرند.
واقعیت های بهداشتی کارتن های بازیافتی
نتیجه بهداشتی کارتن های بازیافتی
باتوجه به اهمیت انتقال آلودگی از بسته بندی به فرآورده های غذایی وبا توجه به گستردگی وتنوع منابع تامین آخال کاغذ برای تولید مقوا ،
وجود انواع آلودگی های میکروبی و شیمیایی و انتقال آنها به ماده خوراکی – بهداشتی موجود دربسته بندی بسیار محتمل بوده وبادر نظر گرفتن حجم بالای مصرف مقوای بهداشتی(بازیافتی) ،
خطرات بسته بندی های غیر بهداشتی و لزوم کنترل جعبه ها و بسته بندی های مقوایی از نظر نوع و کیفیت مواد اولیه ،
روش تولید صحیح وبهداشتی و عدم وجود آلودگی و کنترل شاخص های فیزیکی و شیمیایی مشخص می گردد .
بسته بندی ها و ضایعات
مضافا بر اینکه تنوع موارد مصرف این بسته بندی ها که مواردی مانند جعبه های شیرینی و پیتزا، انواع بیسکوییت، شکلات، کلوچه، غذای کودک، لازانیا، همبرگر، انواع بستنی لیتری، چای، نان برنجی، رشته آشی، نبات، تنقلات، دانه های حجیم شده و حبوبات و …
چسب های غیرآلوده
را شامل می گردد اهمیت این مورد را افزون می سازد .
به علاوه استفاده از چسب های غیر آلوده و تعریف پوشش فودگرید نیز باید مورد توجه قرارگیرد.
باید تمهیداتی اندیشیده شوند که رعایت اصول بهداشتی در واحدهای جعبه سازی و چاپخانه ها نیز مورد بازرسی قرار داشته و پیشنهاد می گردد .
که تاجای ممکن عمل تولید و چاپ جعبه در واحدهای تولیدکننده مقوای بهداشتی صورت پذیرد تا میزان جابجایی و ریسک آلودگی ثانویه جعبه ها و همچنین قیمت تمام شده آنها کاهش یابد.
